ကမာၻမွာ ပိုးဟပ္ ျဖစ္လာတာ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၂၉၅-၄၅၄ ရွိေပမဲ့ သူတို႔ အသြင္သဏၭာန္က ေျပာင္းသြားတယ္လို႔ မရွိဘူး။ ေမ်ာက္လိုကေန လူဆိုတာ ျဖစ္လာတယ္။ ပိုးဟပ္ အမ်ိဳးအစား မ်ားတယ္။ ၾသစေတးလ်မ်ိဳးက ၉ cm ရွည္ျပီး၊ ၃ဝ grams ေလးတယ္။ ၃ မီလီမီတာေလာက္သာ ပရြက္ဆိတ္ သာသာ ရွည္တဲ့ ေျမာက္အေမရိကန္မ်ိဳးက အေသးဆံုး ျဖစ္တယ္။ အေတာင္ အကားဆံုးက ေတာင္အေမရိကန္မ်ိဳး ၇ လကၼ အထိ ရွိတယ္။ Hissing noise, Chirping noise လို အသံ ထြက္ႏိုင္တယ္။ အဆူညံဆံုးက Madagascar က ပိုးဟပ္ေတြဘဲ။
အဆုပ္ဆိုတာ မပါဘူး။ အမက တသက္မွာ တခါသာ မိတ္လိုက္ျပီး၊ ၈ ဥအုတယ္။ ညမွာသာ လႈတ္ရွားၾကတယ္။ ပူတာ စိုတာ ၾကိဳက္တယ္။ ေျခာက္တဲ့ေနရာ ၾကိဳက္တဲ့ အေကာင္လဲ ရွိပါတယ္။
ပိုးဟပ္ေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ေရာဂါ ခန္႔မွန္းေျခ ေရာဂါ အမ်ိဳးေပါင္း ၅ဝ ေလာက္ရွိႏိုင္တယ္လို႔ Terminix International က ပိုးမႊားပညာရွင္ Stoy Hedges က ေျပာထားတယ္။ Auburn University က entomology လက္ေထာက္ပါေမာကၡ Dr. Xing Ping Hu ေျပာတာက ေရာဂါေတြ သယ္ေဆာင္ ေပးေနတာ ေသျခာတယ္။ ဗက္တီးရီးယား ၃၂ မ်ိဳး (Salmonella, Staphylococcus, Streptococcus)၊ (ဖန္းဂတ္) လို ၁၇ မ်ိဳး၊ (ပရိုတိုဇိုးဝါး) ၃ မ်ိဳး၊ (ဗိုင္းရပ္စ္) ၂ မ်ိဳးပါတယ္။ ေရာဂါေတြက အဆိုးၾကီးေတြေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ကူးစက္ရင္ေတာ့ ျမန္တယ္။
ေရာဂါေတြကေတာ့ Dysentery ဝမ္းကိုက္၊ Typhoid တိုက္ဖြိဳက္၊ Poliomyelitis သူငယ္နာ-အေၾကာေသ၊ Diarrhea, Gastroenteritis အစာလမ္းေရာင္-ဝမ္းပ်က္၊ Food poisoning အစာဆိပ္သင့္၊ TB တီဘီ၊ Cholera ကာလဝမ္း၊ Leprosy အနာၾကီး၊ Hepatitis အသဲေရာင္၊ Bubonic plague အၾကိတ္-ပလိပ္၊ Urinary ဆီးလမ္းပိုးဝင္ျခင္း၊ သိသာတာက Allergic (အလာဂ်ီ) နဲ႔ Asthma ပန္းနာလူနာ ၅ဝ% က ဒီအေကာင္နဲ႔ မတည့္ဘူး။
ျခင္ေတြ မွက္ေတြလိုေတာ့ ေရာဂါပိုးေတြကို သူတို႔ကေန တိုက္ရိုက္ သယ္ပို႔ျပီး လူေတြကို ကူးစက္ေစတာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ဒီအေကာင္ေတြက ညစ္ပတ္တဲ့၊ မသန္႔တဲ့ ေနရာေတြလဲ ေလွ်ာက္သြားေနတာမို႔ သူတို႔ကိုယ္မွာ မလိုလားအပ္တာေတြ ေပက်ံေနတယ္။ အစားအေသာက္ေတြကို ပိုးဟပ္ရဲ႕ သြားရည္၊ မစင္ေတြကေန မသန္႔တာေတြ ကူးစက္ေပလာေစတယ္။
ပိုးဟပ္ကို လူေတြ မၾကိဳက္ၾက၊ မခံႏိုင္ၾကတာက Smell ဆိုးဝါးလြန္းတဲ့အနံ႔ ျဖစ္မယ္။ ဆိုးတဲ့ အနံ႔က သူတို႔ရဲ႕ Antenna ႏွာေမာင္းလို ေနရာက လာတာပါ။
ပိုးဟပ္ေတြက အသက္ျပင္းတယ္ ေျပာရမယ္၊ သူတို႔ သက္တမ္း ၁ ႏွစ္သာ ရွိေပမဲ့ ေရမေသာက္ဘဲ ၂ ပါတ္၊ စားစရာမရွိဘဲ ၁-၃ လ အထိ ရွင္ႏိုင္တယ္။ ေခါင္းျပတ္ သြားတာေတာင္ ၁ ပါတ္ၾကာ အသက္ရွင္ေနႏိုင္တယ္။ ဓါတ္ေရာင္ျခည္ကို အေတာ္ ခံႏိုင္တယ္။ အႏုျမဴစစ္ပြဲ ျဖစ္ရင္ လူေတြေသျပီး၊ ဒီအေကာင္ေတြ က်န္ေနမယ္တဲ့။ Fruit fly ေတြေလာက္ေတာ့ မခံႏိုင္ပါ။
Credit:Dr. တင့္ေဆြ
